Φυσιολογικό και παθολογικό άγχος
Το άγχος είναι μια βασική ανθρώπινη εμπειρία και παρατηρείτε όχι μόνο σε παθολογικές καταστάσεις αλλά και στην καθημερινή ζωή.
Κατά τον Φρόιντ το άγχος είναι παρών πίσω από κάθε σύμπτωμα, αλλά σε κάποιο χρόνο καταλαμβάνει ορμητικά ολόκληρη τη συνείδηση, ενώ άλλοτε κρύβεται τόσο τέλεια, ώστε είμαστε υποχρεωμένοι να μιλάμε για ασυνείδητο άγχος.
Ο Επίκτητος (55-135 μ.Χ.) το προσέγγιζε ως εξής: «Αυτό που στεναχωρεί τον άνθρωπο δεν είναι τα πράγματα καθαυτά αλλά οι γνώμες και οι φαντασίες του για αυτά».
Όταν το άγχος γίνεται πολύ έντονο και παρατεταμένο παύει να παίζει τον προσαρμοστικό του ρόλο και γίνεται πλέον παθολογικό. Σαν παθολογικό ορίζεται το άγχος που εκφράζει μια υπερβολική, απρόσφορη ή και ανεπαρκή αντίδραση σε ένα εξωτερικό ερέθισμα. Το παθολογικό άγχος διαταράσει σαφώς την λειτουργικότητα του ατόμου.
Έχει υπολογιστεί ότι στις δυτικές κοινωνίες ένα 11% του πληθυσμού ηλικίας 16-54 ετών πάσχει από αγχώδεις διαταραχές και σε ένα 8% συνυπάρχει το άγχος με άλλες ψυχικές διαταραχές (συναισθηματικές διαταραχές, ψυχωτικές, χρήση ουσιών κλπ).
Μερικοί φόβοι είναι έμφυτοι όπως ο φόβος στο σκοτάδι, στους ξένους, στα φίδια, ο φόβος του θανάτου, ο φόβος του ύψους κλπ.
Το άγχος έχει σαφώς ένα βιολογικό υπόστρωμα που ο Φρόιντ είχε ήδη εντοπίσει λέγοντας: «θα πρέπει να ξανασκεφτούμε ότι όλες οι τωρινές μας ιδέες για την ψυχολογία θα έρθει μια μέρα που θα βασιστούν σε ένα οργανικό υπόστρωμα». Αυτό καθιστά πιθανό ότι ειδικές ουσίες και ειδικές χημικές διεργασίες ρυθμίζουν τις λειτουργίες του νευρικού συστήματος».
Σεροτονεργικά, νοραδερνεργικά και ντοπαμινεργικά συστήματα συμβάλουν στη δημιουργία του άγχους.
Μελέτες οικογενειών και διδύμων επιβεβαιώνουν τη συμμετοχή της κληρονομικότητας στη δημιουργία των αγχωδών διαταραχών και η αλληλεπίδραση των γονιδίων με περιβαλλοντικούς παράγοντες είναι αυτή που τελικά θα καθορίσει ή όχι την εμφάνιση της νόσου.
Επιπτώσεις του άγχους
Η χρόνια έκθεση του οργανισμού στο άγχος είναι φυσικό να προκαλέσει φθορές, καθώς η πλημμυρίδα των κατεχολαμινών (αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη) πιέζουν συνεχώς το καρδιαγγειακό σύστημα προκαλώντας αυξήσεις του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης καθώς επίσης πιέζουν αφόρητα και το γαστρεντερικό σύστημα με πλέον συχνή έκφραση το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου που η ύπαρξη του αποδίδεται από τους γαστρεντερολόγους σε νευρολογικούς-ψυχολογικούς παράγοντες.
Επίσης η κεφαλαλγία ευρύτερα (ημικρανία, κεφαλαλγία τάσεως κλπ) είναι σύνηθες συνοδό σύμπτωμα του άγχους.
Η σεξουαλική λειτουργία επίσης επηρεάζεται από το άγχος.
Οι ασθενείς πρέπει να είναι βέβαιοι ότι πλέον οι αγχώδεις διαταραχές αντιμετωπίζονται πλήρως με απλές θεραπευτικές προσεγγίσεις που αποκαθιστούν την ποιότητα ζωής και προφυλάσσουν από μελλοντικούς κινδύνους την υγεία χωρίς ουσιαστικές ανεπιθύμητες ενέργειες από τις θεραπείες αυτές.
Σε επόμενη επικοινωνία μας θα αναλύσουμε διεξοδικότερα κάποιες από τις πλέον συνηθισμένες αγχώδεις διαταραχές με πρώτη κατά σειρά τη διαταραχή πανικού.
Το άγχος, Edvard Munch 1894