Διαταραχές Ύπνου: Πότε πρέπει να μας ανησυχήσουν και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε

Άγνωστος ύπνος – David Ryckaert III (17ος αι.)

Ο ύπνος είναι μια από τις σημαντικότερες λειτουργίες του οργανισμού, καθώς επηρεάζει άμεσα την ψυχική και σωματική μας υγεία. Οι διαταραχές ύπνου, δηλαδή οι αποκλίσεις από τον φυσιολογικό κιρκάδιο ρυθμό που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης, είναι συχνό φαινόμενο και συχνά υποτιμούνται, παρά τις σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στην ποιότητα ζωής.

Τι εννοούμε όταν λέμε διαταραχές ύπνου;

Ως διαταραχές ύπνου ορίζονται οι παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν τη διάρκεια, την ποιότητα ή την ώρα του ύπνου. Ο πιο συχνός τύπος διαταραχής είναι η αϋπνία, ενώ δεύτερη συνηθέστερη είναι η υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Ενδεικτικά, αν παρατηρούμε ότι κοιμόμαστε λιγότερο από έξι ώρες τη νύχτα ή αν ο ύπνος μας είναι διακεκομμένος, επιφανειακός ή μη αναζωογονητικός για περισσότερες από δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα, αυτό είναι ένα σημάδι που δεν πρέπει να αγνοήσουμε.

Η αϋπνία και οι συσχετίσεις της με την ψυχική και σωματική υγεία

Η πρωτοπαθής αϋπνία είναι σπάνια και συνήθως σχετίζεται με κληρονομικούς παράγοντες. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, η αϋπνία είναι δευτεροπαθής και σχετίζεται με άλλες υποκείμενες διαταραχές, όπως:

• Κατάθλιψη και άλλες συναισθηματικές διαταραχές

• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή

• Διαταραχή πανικού

• Χρόνιες σωματικές παθήσεις

• Σύνδρομα χρόνιου πόνου

Η σωστή διαχείριση της αϋπνίας απαιτεί τη διερεύνηση και αντιμετώπιση των αιτίων που την προκαλούν.

Ποια μέτρα μπορούμε να λάβουμε για την πρόληψη και αντιμετώπιση;

Η υιοθέτηση καλών συνηθειών ύπνου (υγιεινή ύπνου) μπορεί να προλάβει ή και να βελτιώσει τις διαταραχές ύπνου, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια. Ορισμένες βασικές πρακτικές περιλαμβάνουν:

• Αποφυγή διεγερτικών ουσιών όπως η καφεΐνη, η νικοτίνη και το αλκοόλ, ιδιαίτερα κατά τις απογευματινές και βραδινές ώρες.

• Ισορροπημένη διατροφή με ελαφρύ βραδινό τουλάχιστον 2-3 ώρες πριν την κατάκλιση.

• Κατανάλωση χαλαρωτικών ροφημάτων όπως χαμομήλι, τήλιο ή βότανα με ήπιες ηρεμιστικές ιδιότητες.

• Τακτική σωματική άσκηση κατά τη διάρκεια της ημέρας.

• Αποφυγή ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας.

• Σταθερό ωράριο ύπνου και αφύπνισης, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα.

• Κατάλληλο περιβάλλον ύπνου: ήσυχο, σκοτεινό, χωρίς οθόνες, με χαλαρωτική δραστηριότητα πριν την κατάκλιση, όπως η ανάγνωση βιβλίου ή ήπια μουσική.

• 
  

Πότε πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια;

Οι διαταραχές ύπνου δεν πρέπει να παραμελούνται. Συχνά αποτελούν πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια για την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, όπως αγχώδεις διαταραχές ή κατάθλιψη.

Εάν τα προβλήματα ύπνου επιμένουν για διάστημα 15 ημερών έως ενός μήνα, είναι σημαντικό να απευθυνθούμε σε ειδικό ιατρό (ψυχίατρο) για αξιολόγηση και καθοδήγηση.

Υπάρχουν θεραπείες για τις διαταραχές ύπνου;

Η θεραπεία των διαταραχών ύπνου πρέπει να επικεντρώνεται κυρίως στην αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας. Όταν η ρίζα του προβλήματος θεραπευτεί, ο ύπνος αποκαθίσταται σταδιακά με φυσικό τρόπο. Η χρήση υπνωτικών ή ηρεμιστικών φαρμάκων ενδέχεται να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, αλλά σε βάθος χρόνου μπορεί να αποδειχθεί επιζήμια, καθώς δεν αντιμετωπίζει το αίτιο και ενέχει τον κίνδυνο εξάρτησης.