Από τον πρωτόγονο τροφοσυλλέκτη έως το σύγχρονο άνθρωπο, η εξασφάλιση και προετοιμασία της τροφής, μπορεί να έχει ριζικά διαφοροποιηθεί, όμως η σημαντικότητα και η «ιερότητα» της διαδικασίας παραμένει.
Το ίδιο σημαντική διαδικασία μπορεί να είναι όμως και η εκούσια στέρηση της τροφής όπως συμβαίνει κατά τις θρησκευτικές νηστείες ή τις απεργίες πείνας… κ.λπ.
Αντίθετα η λαιμαργία έχει χαρακτηρισθεί ως ένα από τα 7 θανάσιμα αμαρτήματα.
Οι κύριες διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι:
1. Ψυχογενής Ανορεξία
2. Ψυχογενής Βουλιμία
Ψυχογενής Ανορεξία
Ήδη από τον 19ο αιώνα περιγράφηκε ως διακριτή νόσος, αλλά μετά το 1980 έγινε πιο σαφής η διάγνωσή της.
Διαφοροποιείται τότε σε «περιοριστικό» και «καθαρτικό/υπερφαγικό τύπο».
Εμφανίζεται κατά 90-95% σε νεαρά κορίτσια κυρίως μεταξύ 15-19 ετών.
Γενετικοί, νευροβιολογικοί -κυρίως σεροτονεργικοί- παράγοντες, η δομή της οικογένειας(1) όπως και προσωπικότητα(2) και κοινωνικοπολιτισμικοί(3) παράγοντες φαίνεται να συμβάλλουν στην αιτιοπαθογένεια της.
Το stress παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής.
Θα μπορούσε να εκφράζει την αγωνία και άρνηση της έφηβης να ενηλικιωθεί και να ωριμάσει και επομένως τη θέληση της να επιστρέψει στην παιδική ηλικία.
Στο 7-20% των περιπτώσεων προϋπήρχε παιδική παχυσαρκία. Τα άτομα αρχικά περιορίζουν διαρκώς την ποσότητα τροφής και κατόπιν μειώνεται ή χάνεται η όρεξη. Πολύωρη καταναγκαστική άσκηση και γενικά υπερβολικά αυξημένη σωματική δραστηριότητα και σπανιότερα λήψη καφεΐνης - αμφεταμίνης, θυρεοειδών ορμονών κ.λπ. μπορεί να παρατηρηθεί.
Στον καθαρτικό/υπερφαγικό τύπο ο ασθενής μπορεί κατά διαστήματα να καταναλώνει υπερβολικές ποσότητες τροφής (υδατάνθρακες, γλυκά κ.λπ.) και ακολούθως να προκαλεί εμέτους ενώ η χρήση καθαρτικών ή διουρητικών μπορεί να συνυπάρχει.
Συνήθως εναλλάσσονται περίοδοι νηστείας-ασιτίας και υπερφαγίας σε αυτόν τον τύπο.
(1) Διακρίνονται 4 τύποι οικογενειών που μπορεί να εμφανίσουν στην πορεία κάποιο ανορεκτικό μέλος. 1. Ο υπερεμπλεκόμενος, όπου τα όρια των μελών είναι δυσδιάκριτα 2. Ο αποφευκτικός, όπου οι συγκρούσεις μεταξύ των μελών αποφεύγονται με κάθε τρόπο 3. Ο άκαμπτος, που αντιδρά σε κάθε αλλαγή 4. Ο υπερπροστατευτικός που μάλλον για εμάς τους Έλληνες δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επεξήγηση
(2) Η καταναγκαστική προσωπικότητα που επιδιώκει διαρκώς την τελειομανία καθώς επίσης και η εσωστρεφής προσωπικότητα με τη δυσκολία συναισθηματικής έκφρασης παρατηρούνται συχνά στη Νευρική ανορεξία. Στον υπερφαγικό – καθαρτικό τύπο, τα άτομα μπορεί επίσης να είναι τελειομανή και ψυχαναγκαστικά αλλά είναι περισσότερο εξωστρεφή, παρορμητικά και ερωτικά ενεργά σε σχέση με τον περιοριστικό τύπο.
(3) Οι λόγοι που η νευρική ανορεξία παρατηρείται κυρίως στις Δυτικές κοινωνίες είναι: 1. Η αφθονία τροφής 2. Το γυναικείο «πρότυπο», που θέλει τις γυναίκες ιδιαίτερα αδύνατες και καλογυμνασμένες. Έτσι η βιομηχανία της μόδας και του θεάματος έχουν κατηγορηθεί ότι προάγουν την εξάπλωση της διαταραχής.