«Ω! ανασηκώστε με απ’ το χορτάρι
Πεθαίνω! Λιποθυμώ! Σβήνω!
Το μάγουλο μου είναι κρύο
και κάτασπρο, αλίμονο!
Η καρδιά μου δυνατά και γρήγορα
Χτυπά.
Percy Bysshe Shelley
Ινδική σερενάτα
Rubens, Jan Brueghel Ι, Τοπίο με Πάνα και Σύριγγα, π. 1615
Το “Τοπίο με Πάνα και Σύριγγα" είναι μια σκηνή από τις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου: Η Σύριγγα κατατρέχεται από τον Πάνα, προσφεύγει στο ποτάμι και ζητάει τη βοήθεια των νυμφών, οι οποίες την μετατρέπουν σε καλαμιά. Ο Rubens έχει ζωγραφίσει τις μορφές και ο Brueghel το τοπίο. Η διαταραχή πανικού οφείλει το όνομα της στον αρχαίο θεό Πάνα, ο οποίος με την απροσδόκητη εμφάνιση του σκορπούσε το φόβο σε ανθρώπους και ζωντανά. Με τον όρο αυτόν αποδίδεται η αιφνίδια και χρονικά περιορισμένη προσβολή έντονης ανησυχίας και φόβου, που αποτελεί το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της διαταραχής.
Διάφοροι όροι έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για την περιγραφή αυτού του συνδρόμου, όπως «νευρασθένεια», «νευροκυκλοφορική ασθένεια», «σύνδρομο Dacosta”, «σύνδρομο ευερέθιστης καρδιάς», «καρδιά του στρατιώτη», «αγχώδης αντίδραση» κ.α.
Για πολλά χρόνια είχε επικρατήσει ο όρος «αγχώδης νεύρωση» που επινοήθηκε από τον Freud το 1895 και κάλυπτε ένα ευρύτερο φάσμα αγχωδών συμπτωμάτων.
Η διαταραχή εμφανίζεται στο 7 - 9% του πληθυσμού και αποτελεί τον πέμπτο κατά σειρά λόγο προσέλευσης στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης γενικά.
Η διαταραχή πανικού και η αγοραφοβία εμφανίζονται 2-3 φορές πιο συχνά στις γυναίκες. Τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στα άτομα που είναι χήροι ή διαζευγμένοι και στους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων. Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, η πρώιμη γονεϊκή απώλεια και η σωματική και ψυχική κακοποίηση αποτελούν παράγοντες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση της διαταραχής.
Ο πανικός εκδηλώνεται γενικά αιφνίδια, απροειδοποίητα και κορυφώνεται μέσα σε λίγα λεπτά. Στη διάρκεια του υπάρχει έντονη ανησυχία και φόβος και κυριαρχεί το αίσθημα επικείμενου θανάτου από καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο, έλλειψη αέρα ή ο φόβος απώλειας του ελέγχου (ο φόβος της «τρέλας»).
Ταχυκαρδία, αίσθημα παλμών, εφίδρωση, τρόμος (τρέμουλο), ναυτία, δύσπνοια κλπ είναι τα πλέον συνήθη συμπτώματα. Ο φόβος της «τρέλας» είναι εντονότερος στους ασθενείς που βιώνουν συμπτώματα αποπροσωποποίησης και αποπραγματοποίησης. Συνήθως διαρκούν γύρω στα 10’ αλλά σπάνια μπορούν να ξεπερνούν και την ώρα και μπορούν να επαναλαμβάνονται όταν τα άτομα εκτίθενται στις ίδιες καταστάσεις, που είχαν εκδηλώσει κρίσεις κατά το παρελθόν.
Συχνά οι ασθενείς απευθύνονται στα εξωτερικά ιατρεία, σε καρδιολόγους, γαστρεντερολόγους, πνευμονολόγους, ΩΡΛ, ενδοκρινολόγους κλπ έως ότου παραπεμφθούν τελικά σε ειδικούς ιατρούς (ψυχιάτρους).
Η αγωνία να μην επαναληφθούν, το λεγόμενο «άγχος προσμονής» μπορεί να καταλήξει σε αγοραφοβικές συμπεριφορές που συνυπάρχουν σε ποσοστό πάνω συχνά πάνω από το 50% με τον πανικό.
Στις ηλικίες 15-25 και 45-55 παρατηρείται κορύφωση. Η πορεία της διαταραχής επηρεάζεται σημαντικά από την συνύπαρξη άλλων ψυχικών διαταραχών και κυρίως της κατάθλιψης.
Οι ασθενείς με διαταραχή πανικού που παραμένει χωρίς αντιμετώπιση, παρουσιάζουν αυξημένη επικινδυνότητα για αυτοκτονία, για εμφάνιση κατάθλιψης και για καρδιοαγγειακά νοσήματα.
Με τα σύγχρονα θεραπευτικά μέσα οι κρίσεις πανικού αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά σε ποσοστό 70-90%, ενώ οι θεραπείες είναι απολύτως ασφαλείς και πολύ καλά ανεκτές. Η γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση συμβάλλει στο να μη διαταραχθεί η λειτουργικότητα και η ποιότητα ζωής των ασθενών.
Comments